Rodzaje autyzmu

Dwoje dzieci z autyzmem może się całkowicie różnie zachowywać. Nie ma jednego zestawu objawów, jaki będzie charakteryzował dzieci z autyzmem. Jakie rodzaje autyzmu można wyróżnić?

• Autyzm wczesnodziecięcy – inaczej autyzm głęboki albo zespół Kannera. Występuje 4 razy częściej u chłopców niż dziewczynek. Typowe objawy, to: trudności w zakresie komunikowania swoich stanów uczuciowych, problemy w kontaktach społecznych, kłopoty z integracją wrażeń zmysłowych, przymus stałości otoczenia, autystyczna izolacja, stereotypowe czynności, zaburzenia mowy, echolalia, wybitna pamięć mechaniczna, brak reakcji na własne imię, niewymawianie ani jednego słowa w wieku 16 miesięcy, unikanie kontaktu wzrokowego.
  
  
• Autyzm atypowy – znajduje się w klasyfikacji ICD-10 pod kodem F84.1. Nie manifestuje się pełnoobjawowo. Pierwsze symptomy choroby pojawiają się później niż w przypadku autyzmu wczesnodziecięcego. Autyzm atypowy może rozwinąć się około 3 roku życia, a nawet później.
  
  
• Zespół Aspergera –  (ang. Asperger’s Syndrome, AS). Znajduje się w ICD-10 pod kodem F84.5. Należy do tzw. łagodnych postaci autyzmu. Główne objawy syndromu Aspergera, to: upośledzenie umiejętności społecznych, niechęć pracy w grupie, ograniczona elastyczność myślenia, obsesyjne zainteresowania, trudności w akceptacji zmian otocznia, zachowania rutynowe, trudności w komunikacji niewerbalnej. W odróżnieniu od autyzmu dziecięcego dzieci z zespołem Aspergera (ZA) wykazują raczej prawidłowy rozwój poznawczy, nie ma opóźnień w rozwoju mowy ani zaburzeń uniemożliwiających logiczną komunikację. Osobom z ZA łatwiej zaadaptować się także do środowiska społecznego.
  
  
• Upośledzenie zdolności niewerbalnego uczenia się – ang. Nonverbal Learning Disabilities, NLD. Znajduje się w ICD-10 pod kodem F81.9. Obrazem klinicznym bardzo przypomina zespół Aspergera. Główne objawy, to: nadwrażliwość zmysłów, brak umiejętności komunikowania się pozawerbalnie, bogate słownictwo, trudności w zakresie równowagi i grafomotoryki, brak umiejętności wyobrażeniowych, słaba pamięć wzrokowa, problemy w kontaktach z rówieśnikami, dosłowna interpretacja przekazów słownych, zachowania stereotypowe.
  
  
• Całościowe zaburzenie rozwoju nie zdiagnozowane inaczej – w skrócie PDD-NOS. Znajdują się pod kodem F84.9. Rozpoczynają się we wczesnym dzieciństwie. Manifestują się trudnościami w kontaktach społecznych, trudnościami w komunikacji, słabością fizyczną i nietypowym zachowaniem. Do PDD-NOS zalicza się m.in. zespół Hellera (utrata umiejętności społecznych, motorycznych i językowych) i zespół Retta (głęboka niesprawność ruchowa, ograniczone możliwości komunikacji z otoczeniem, stereotypowe ruchy rąk, stępienie emocjonalne, ataksja, przykurcze mięśni).
  
  
• Autyzm wysokofunkcjonujący – ang. High-Functioning Autism, HFA. Nie jest jednostką chorobową, ale określenie to stosuje się wobec osób chorych na autyzm, które w miarę dobrze radzą sobie w społeczeństwie.
  
  
• Zaburzenia semantyczno-pragmatyczne – ang. Semantic-Pragmatic Disorder, SPD. Objawia się przede wszystkim w postaci trudności w zakresie rozumienia i produkcji mowy oraz opóźnień w rozwoju mowy. Chory nie jest w stanie, np. uchwycić aluzji, żartów słownych, metafor, analogii czy ukrytych sugestii.
  
  
• Zespół wielu złożonych zaburzeń rozwojowych – ang. Multiple-complex Developmental Disorder, McDD. Na tę chorobę składa się wiele różnorodnych objawów m.in. zaburzenia emocjonalne, nieprawidłowości w kontaktach społecznych, trudności w komunikacji, ograniczone wzorce zachowań, zaburzenia myślenia.
  
  
• Hyperleksja – przejawia się w postaci kłopotów z rozumieniem języka mówionego, trudności w socjalizacji, nadwrażliwości zmysłowej, zachowaniach autostymualcyjnych, myślenia konkretnego na rzecz abstrakcyjnego, przymusu trzymania się rutyny.

Jak widać, zaburzenia ze spektrum autyzmu nie są jednolite objawowo ani nozologicznie. Autyzm wymaga dokładnej diagnozy różnicowej, np. ze schizofrenią dziecięcą, reaktywnym zaburzeniem przywiązania, ADHD, stereotypiami ruchowymi i tikami. Nie ma dwóch podobnych przypadków autyzmu. Każde dziecko zachowuje się indywidualnie. Jedne wykazują tylko niewielkie opóźnienia mowy i koncentrują się na świecie rzeczy. Niektóre natomiast unikają kontaktów z rówieśnikami, nie komunikują się w ogóle za pomocą słów i reagują agresją oraz złością na najdrobniejsze zmiany w otoczeniu. Bez względu na diagnozę spektrum autystyczne odznaczać się będzie zaburzeniami komunikacyjnymi, powtarzalnym, rutynowym zachowaniem oraz trudnościami w kontaktach z ludźmi.

Mimo iż o autyzmie mówi się obecnie znacznie więcej niż kilkadziesiąt lat temu, większość ludzi nie ma większego pojęcia, czym jest autyzm. Sami lekarze nie do końca potrafią wychwycić symptomy autyzmu czy wcześnie postawić odpowiednią diagnozę i wysłać rodziców do specjalisty. Nie znamy nadal powodów, dla których dzieci rodzą się autystyczne. W toku badań odkryto, że tak naprawdę istnieją dwa zupełnie odmienne typy autyzmu.

Dzieci autystyczne często oceniane są po prostu jako niegrzeczne, a ich rodziców obwinia się o to, że nie potrafią wychować malucha. Jest to bardzo krzywdzące, zarówno dla matki czy ojca, jak i dla samego dziecka. Często bowiem cała rodzina bardzo ciężko pracuje nad tym, żeby malec nauczył się funkcjonować w naszym społeczeństwie, zapewnia terapię, ale wszystko wymaga czasu. Takie uwagi, niestety, nie pomagają. Znacznie lepsze byłoby wykazanie zrozumienia i udzielenie ewentualnej pomocy tak, jak w przypadku innego rodzaju niepełnosprawności.

Dlaczego autystyczne dzieci zachowują się w taki budzący niechęć sposób? Najczęstszym problemem wynikającym z autyzmu jest zaburzenie rozwoju społecznego i zamknięcie się dziecka we własnym świecie oraz brak umiejętności funkcjonowania w społeczeństwie. Niegrzeczne dziecko zazwyczaj świetnie wie, że jest niegrzeczne – autystyczne natomiast nie ma pojęcia, że robi coś nie tak, a przy głębokim zaburzeniu może w ogóle nie być świadome istnienia jakichkolwiek norm zachowania. Trudno więc, żeby ich przestrzegało.