Diagnoza autyzmu

Rodzic, członek rodziny lub przyjaciel, znajomy zauważa, że z dzieckiem dzieje się coś niepokojącego, jest inne niż jego rówieśnicy. W oparciu o zestaw objawów, które reprezentuje ich dziecko rodzic próbuje postawić diagnozę szukając informacji w Internecie, przeglądając fora dla rodziców. W świadomości pojawia się pytanie: Czy to jest autyzm?. Z tak postawionym pytaniem rodzic stawia drugi krok.

Większość rodziców zaniepokojonych nieprawidłowym rozwojem swoich dzieci zgłasza się najpierw do lekarza pierwszego kontaktu. Niestety bardzo często pomoc ogranicza się wyłącznie do opinii, że dziecko wolniej się rozwija i że z czasem wszystko się ustabilizuje oraz wyrówna. Często specjaliści uspokajają rodzica stwierdzeniami: „on z tego wyrośnie”, „ma jeszcze czas” itp. Niektórzy lekarze wskazują wprawdzie na opóźnienia w rozwoju, jednakże wyjaśnienie przyczyn proponują odsunąć w czasie, bowiem starsze dziecko jest po prostu łatwiej zbadać. Poza tym nie jest możliwe poznanie przyczyny nieprawidłowości występujących u dziecka w czasie kilkunastominutowego badania lekarskiego. W ten oto sposób dla rodziców rozpoczyna się bolesny proces poszukiwania przyczyn stanu zdrowia i zaobserwowanych deficytów dziecka.

Początkowo ich stan dziecka z autyzmem może być wyjaśniany takimi przyczynami jak: wada słuchu, wada wzroku, zaburzenia mowy, problemy neurologiczne, opóźnienie w rozwoju, nieodpowiednie wychowanie oraz trudny temperament. Rodzic szukając wyjaśnienia stanu swojego dziecka niejednokrotnie szuka pomocy u lekarzy specjalistów: neurologa, okulisty, laryngologa i wielu, wielu innych.

Jeśli rodzice mają szczęście, to trafią na wyspecjalizowaną placówkę zajmującą się osobami z ASD, gdzie otrzymają diagnozę i wskazówki do pracy terapeutycznej. Pierwszym źródłem specjalistycznej pomocy powinny być poradnie pediatryczne lub też psychologiczno-pedagogiczne. Ich głównym celem jest rozpoznanie u dzieci różnych zaburzeń rozwoju, diagnoza, zakwalifikowanie ich do odpowiednich form kształcenia specjalnego oraz przedstawienie dalszych zaleceń w pracy z pociechą. W poradniach dziecko poddawane jest badaniom psychologicznym i pedagogicznym określającymi potencjalne możliwości i deficyty dziecka (np. badanie ilorazu inteligencji, obserwacja dziecka, wywiad z rodzicami). Jeżeli zachodzi taka potrzeba dziecko kierowane jest również na badania medyczne (np. neurologiczne, okulistyczne, audiologiczne, ortopedyczne, laryngologiczne), logopedyczne oraz psychiatryczne.

Opiekunowie rozpoczynają „pielgrzymkę” do specjalistów różnych dziedzin w celu wykluczenia lub potwierdzenia zaobserwowanych nieprawidłowości. Gromadzą kolejne dokumenty, zaświadczenia, opinie. Zwiększa się objętość teczki z dokumentami dziecka i zamieszanie w głowach rodziców. Zmniejszają się szanse na wczesne postawienie prawidłowej diagnozy i rozpoczęcie terapii. Konsekwencją tego jest pogorszenie rokowań.

Rzetelna i profesjonalna diagnoza powinna przebiegać według określonej procedury. Jest ona długotrwała i pracochłonna, ale zakres zaburzeń w autyzmie jest rozległy. Ważne jest, aby oceny diagnostycznej dokonywał zespół specjalistów: lekarz psychiatra (ewentualnie neurolog lub pediatra), psycholog i pedagog. Wskazane jest, aby w diagnozie uczestniczył również logopeda lub neurologopeda. Strukturalizowana diagnoza przebiega według następujących etapów.

1. Wywiad diagnostyczny
Wywiad ma charakter kierowanej rozmowy i przeprowadzany jest pod nieobecność dziecka. Ma na celu zebranie informacji o przebiegu rozwoju fizycznego, rozwoju komunikacji, zabawy oraz relacji społecznych dziecka. Trwa około 2-3 godzin.

2. Analiza dokumentacji dziecka
Zespół specjalistów-diagnostów zbiera informacje o dziecku w oparciu o dokumentację medyczna, pedagogiczną czy psychologiczna. Ważnym źródłem informacji jest analiza nagrań video. W zależności od ilości zebranych dokumentów, analiza zajmuje od 10 min do 1,5 godziny.

3. Obserwacja kliniczna dziecka
Obserwacja jest prowadzona przez zespół specjalistów: lekarza psychiatrę, pedagoga i psychologa. Badanie obejmuje obserwację swobodną i kierowaną (z rodzicami, bez rodziców, z terapeutą, bez terapeutów-przez szybę lub „lustro weneckie”).Dziecko jest badane pod kątem kryteriów diagnostycznych tj. funkcjonowania poznawczego, komunikacji, rozwoju zabawy itd.

4. Konsultacja psychiatryczna
Służy uzupełnieniu przeprowadzonych badań. Czas trwania około 1 godziny.

5. Podsumowanie
Ma na celu zebranie wszystkich informacji o dziecku i porównanie ich z kryteriami diagnostycznymi ICD-10, a w ostateczności opracowanie pisemnej opinii.

6. Przedstawienie diagnozy rodzicom
Zespół diagnostyczny uzasadnia i wyjaśnia znaczenie diagnozy. Informuje również rodziców o możliwościach postępowania terapeutycznego.