Najlepsza forma kształcenia, czyli jaka placówka będzie odpowiednia dla mojego dziecka?

Prawo rodziców do wyboru formy kształcenia jest podkreślone w Ustawie o systemie oświaty, która określa, że na wniosek rodziców jednostka samorządu terytorialnego zapewnia odpowiednią formę kształcenia.

Edukacja w oddziale ogólnodostępnym blisko domu pozwala dziecku z niepełnosprawnością na pełen kontakt ze zdrowymi rówieśnikami, daje mu jednorodne środowisko rówieśnicze, bo koledzy ze szkoły spotykają się na podwórku. Nie istnieją kwestie dowozu i całej logistyki z tym związanej. Niestety, wiele szkół i przedszkoli ogólnodostępnych ma nadal problemy z realizacją zaleceń zawartych z orzeczeniach o potrzebie kształcenia specjalnego. Takie placówki zazwyczaj nie zatrudniają odpowiednich specjalistów, a nauczyciele nie mają doświadczenia w pracy z dziećmi z niepełnosprawnościami. Decydując się na edukację w oddziale ogólnodostępnym, rodzic powinien mieć świadomość, że prawdopodobnie będzie musiał domagać się realizacji specjalnych potrzeb edukacyjnych dziecka.

Oddziały integracyjne są tworzone w przedszkolach, szkołach podstawowych, rzadziej w gimnazjach i prawie w ogóle w szkołach ponadgimnazjalnych. W takiej grupie może uczyć się maksymalnie 5 dzieci niepełnosprawnych oraz 15 dzieci bez orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego. W oddziale pracuje nauczyciel prowadzący i nauczyciel wspomagający, którego zadaniem jest wspieranie dzieci z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego. Placówki prowadzące oddziały integracyjne zazwyczaj są przygotowane do realizacji specjalnych potrzeb edukacyjnych – zatrudniają specjalistów (psychologów, pedagogów specjalnych, rehabilitantów, terapeutów integracji sensorycznej), posiadają odpowiednie wyposażenie.

Niestety oddziały integracyjne funkcjonują w niewielkiej liczbie szkół i przedszkoli, więc wybór tej formy kształcenia wiąże się najczęściej z koniecznością dowozu dziecka i wyrwania go ze środowiska rówieśniczego. Ponieważ oddziałów integracyjnych 25 jest niewiele, zazwyczaj chętnych jest więcej niż miejsc dla nich przeznaczonych. W niektórych placówkach niestety prowadzi to do tzw. castingów, czyli postępowania kwalifikacyjnego, podczas którego wybiera się uczniów. Dla niektórych dzieci i rodziców jest to bardzo stresująca procedura.

Większość dyrektorów i nauczycieli stara się podczas rekrutacji poznać wyzwania wynikające z niepełnosprawności przyszłych uczniów. Niestety takiej uwagi nie poświęca się dzieciom bez orzeczeń. W praktyce może się okazać, że w oddziale integracyjnym uczy się 5 dzieci niepełnosprawnych, a kilkoro kolejnych również pilnie wymaga wsparcia, ze względu na nadpobudliwość, problemy emocjonalne czy trudności edukacyjne.

Wybór placówki niepublicznej często wydaje się rodzicom najlepszą, chociaż też kosztowną opcją. Niewątpliwą zaletą takich placówek są mniejsze grupy i większa elastyczność kadry. Poza tym placówki niepubliczne dostają całą subwencję oświatową (w formie dotacji), dysponują więc środkami na realizację zaleceń z orzeczenia, a zdarza się, że zwalniają rodziców z części opłat. Szkoły i przedszkola niepubliczne nie muszą prosić władz gminy o zgodę na zatrudnienie nauczyciela wspomagającego czy asystenta, mogą finansować terapie w ośrodkach zewnętrznych, jeżeli same nie zatrudniają odpowiednich specjalistów.

Niestety zdarzają się sytuacje, że pracownicy przedszkola czy szkoły nie zdają sobie sprawy z wyzwań, jakie niesie za sobą przyjęcie dziecka z niepełnosprawnością, nie potrafią na nie przygotować zdrowych rówieśników i ich rodziców. Decydując się na edukację w placówce niepublicznej, warto nalegać na podpisanie aneksu do umowy, w którym zostaną dokładnie określone sposoby realizacji specjalnych potrzeb edukacyjnych, kwestie zatrudnienia nauczyciela wspomagającego, ilości godzin zajęć rewalidacyjnych i terapii.

Edukacja domowa. Nauczanie domowe pozwala stworzyć dziecku warunki idealnie dostosowane do jego indywidualnych potrzeb. Decydując się na takie rozwiązanie, rodzice powinni jednak pamiętać, że biorą na siebie całkowitą odpowiedzialność za edukację dziecka, któremu oprócz wiedzy powinni także zapewnić możliwość kontaktu z rówieśnikami.

Aby skorzystać z nauczania domowego, rodzic musi uzyskać zgodę dyrektora przedszkola/szkoły na realizację obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego/nauki poza przedszkolem/szkołą. Do uzyskania zezwolenia konieczna będzie opinia poradni psychologiczno-pedagogicznej oraz zobowiązanie rodzica do zapewnienia dziecku warunków do realizacji podstawy programowej. Dziecko objęte nauczaniem domowym co roku zdaje egzamin klasyfikacyjny, obejmujący zakres podstawy programowej, przewidzianej dla danego etapu kształcenia i ustalony z rodzicami. Po zdaniu egzaminu uczeń otrzymuje świadectwo ukończenia poszczególnych klas.