Według DSM-V (2013)

Stosowana przez DSM -V definicja autyzmu jest znacznie węższa niż umożliwiają to kryteria opublikowane w DSM-IV z 1994 r. Dwie podkategorie autyzmu, zespól Aspergera oraz PDD - NOS zostały z tej kategorii wyłączone.

DSM-5 Zaburzenie autystyczne – kryteria:

  1. Klinicznie znaczące, stałe nieprawidłowości w obrębie komunikacji społecznej i interakcji.
    a.  Wyraźne deficyty w komunikacji werbalnej i niewerbalnej wykorzystywanej w interakcjach społecznych,
    b.  Brak wzajemności społecznej,
    c.  Nieumiejętność rozwijania i utrzymywania relacji z rówieśnikami właściwej dla poziomu rozwoju.
  2. Ograniczone, powtarzalne wzorce zachowań, zainteresowań i aktywności objawiające się poprzez co najmniej dwa z poniższych objawów:
    a.  Stereotypowe zachowania motoryczne lub werbalne lub nietypowe zachowania sensoryczne,
    b.  Nadmierne przywiązanie do rutyny i zrytualizowanych wzorców zachowania,
    c.  Ograniczone zainteresowania.
  3. Objawy muszą wystąpić we wczesnym dzieciństwie (ale mogę nie manifestować się w pełni dopóki oczekiwania społeczne nie przekroczą ograniczonych możliwości dziecka).

W DSM-5 zrezygnowano z terminu „całościowe zaburzenia rozwoju” zastępując je pojęciem „spektrum zaburzeń autystycznych”. Zrezygnowano z używania jednostek chorobowych na rzecz trójstopniowej klasyfikacji nasilenia objawów oraz stopnia ich wpływu na codzienne funkcjonowanie i wymagane w tym zakresie wsparcie. Wykluczono również kryterium opóźnienia rozwoju mowy, a dotychczas obowiązujące kryterium wieku, w jakim pojawiają się pierwsze objawy choroby zastąpiono określeniem „początek we wczesnym dzieciństwie”. Zalecono natomiast uwzględnienie w diagnozie zdolności poznawczych (czy nie występuje upośledzenie umysłowe), zdolności językowych (czy występują zaburzenia rozwoju mowy) oraz chorób współistniejących. Dwie grupy objawów z dotychczasowej triady diagnostycznej (czyli zaburzenia interakcji społecznych i zaburzenia komunikacji) połączono w jedną domenę diagnostyczną – relacje społeczne.

Ponad to dodano nową grupę zaburzeń – zaburzenia neurorozwojowe, do których zaliczają się: niepełnosprawność intelektualna (zaburzenia rozwoju intelektualnego), zaburzenia komunikacji/rozwoju mowy, ADHD, specyficzne zaburzenia umiejętności szkolnych (dysleksja, dyskalkulia, dysgrafia), zaburzenia motoryczne.

Objawy zaburzeń ze spektrum autyzmu według DSM-5

Trwały deficyt w komunikacji społecznej i relacjach społecznych w wielu sytuacjach społecznych, manifestujący się następującymi objawami (obecnie lub w przeszłości):

  • deficyty w relacjach emocjonalnych lub społecznych (od nieprawidłowego podejścia do konkretnej sytuacji oraz niemożności wzajemnej komunikacji, prowadzenia rozmowy do ograniczenia relacji z powodu niemożności inicjacji prawidłowej relacji i uczestnictwa w relacjach społecznych poprzez dzielnie zainteresowań, rozumienie emocji innych),

  • deficyty w komunikacji niewerbalnej używanej w relacjach społecznych (od nieprawidłowej integracji komunikacji werbalnej i niewerbalnej poprzez nieprawidłowy kontakt wzrokowy, deficyty w rozumieniu i używaniu gestów aż do całkowitego braku ekspresji twarzy i braku umiejętności komunikacji niewerbalnej),

  • deficyty w nawiązywaniu, podtrzymywaniu i rozumieniu relacji i związków (od problemów w dostosowywaniu zachowania do różnych sytuacji społecznych poprzez trudności w zabawie symbolicznej, tworzeniu przyjaźni do całkowitego braku zainteresowania rówieśnikami).

  • stereotypowe lub powtarzające się: ruchy, używanie różnych przedmiotów, mowa (proste stereotypie ruchowe, układanie przedmiotów wzdłuż linii, podrzucanie przedmiotów, zdania idiosynkratyczne, echolalia),

  • potrzeba stałości, niezmienności otoczenia, zachowania rutynowe, rytualne wzorce zachowań werbalnych i niewerbalnych (np. znaczący niepokój, gdy dochodzi do niewielkich zmian, rutynowe spożywanie posiłków),

  • znacząco ograniczone, utrwalone zainteresowania, które wyraźnie odbiegają od normy w związku z ich intensywnością lub tematyką,

  • nadwrażliwość lub niedostateczna wrażliwość na różne bodźce.

Stopnie nasilenia ASD:

L1 – wymaga wsparcia – problemy dotyczą głównie relacji społecznych,
L2 – wymaga znaczącego wsparcia – problemy z komunikacji z ludźmi,
L3 – wymaga bardzo znaczącego wsparcia – niezdolny do komunikacji werbalnej i pozawerbalnej.

Dotychczas obowiązującym kryterium diagnostycznym było DSM-IV TR.

Według DSM-IV (1994)

wyróżniamy następujące całościowe zaburzenia rozwoju:

  1.  299.00 Zaburzenie autystyczne
  2.  299.10 Dziecięce zaburzenie dezintegracyjne
  3.  299.80 Zaburzenie Retta
  4.  299.80 Zaburzenie Aspergera
  5.  299.80 Całościowe zaburzenia rozwojowe niezdiagnozowane inaczej

Kryteria diagnostyczne zaburzenia autystycznego (299.00, wg DSM-IV)

A. Łącznie musi wystąpić co najmniej sześć objawów spośród wymienionych w~punktach (1), (2) i (3), przy czym co najmniej dwa z punktu (1) i po co najmniej jednym z punktów (2) i (3):

(1) Jakościowe zaburzenia interakcji społecznych, manifestujące się poprzez co najmniej dwa z następujących objawów:

(a) wyraźne zaburzenie w posługiwaniu się zachowaniami niewerbalnymi w celu regulowania interakcji społecznych, takimi jak kontakt wzrokowy, wyraz twarzy (ekspresja mimiczna), postawa ciała oraz gesty,

(b) nieumiejętność rozwijania relacji z rówieśnikami, adekwatnych do poziomu rozwoju,

(c) brak spontanicznego poszukiwania kontaktów w celu dzielenia się z innymi radością, zainteresowaniami lub osiągnięciami (np. poprzez brak pokazywania, przynoszenia lub wskazywania obiektów zainteresowania),

(d) brak społecznego lub emocjonalnego odwzajemniania.

(2) Jakościowe zaburzenia w komunikowaniu się, manifestujące się poprzez co najmniej jeden z następujących objawów:

(a) opóźnienie lub całkowity brak rozwoju mowy (którym nie towarzyszą próby kompensowania braków mowy poprzez alternatywne sposoby komunikacji, takie jak  mimika lub gesty),

(b) u osób posługujących się mową, wyraźne zaburzenia zdolności inicjowania lub podtrzymywania rozmowy,

(c) używanie języka w sposób stereotypowy, idiosynkratyczny lub z powtórzeniami,

(d) brak zróżnicowanej, spontanicznej zabawy z udawaniem lub społecznej zabawy z naśladowaniem, właściwej dla danego poziomu rozwoju.

 (3) Ograniczone, powtarzające się i stereotypowe wzorce zachowania, zainteresowań i aktywności, manifestujące się przez co najmniej  jeden z następujących objawów:

(a) pochłaniające zaabsorbowanie jednym lub kilkoma stereotypowymi i ograniczonymi wzorcami zainteresowań, których intensywność lub przedmiot są nietypowe,

(b) dostrzegalnie sztywne przywiązanie do specyficznych, niefunkcjonalnych czynności rutynowych lub rytuałów,

(c) stereotypowe i powtarzające się manieryzmy ruchowe (np. trzepotanie palcami lub kręcenie palcami bądź rękoma lub złożone ruchy całego ciała),

(d) uporczywe zaabsorbowanie częściami obiektów.

B. Opóźnienie lub zaburzenia funkcjonowania w co najmniej jednym z następujących obszarów przed ukończeniem 3 roku życia: (1) interakcje społeczne, (2) wykorzystywanie języka w komunikacji społecznej i (3) zabawa symboliczna lub wyobrażeniowa

C. Zaburzenia nie można lepiej scharakteryzować przez zespół Retta lub dziecięce zaburzenie dezintegracyjne.

Wróć